Περιγράμματα Μαθημάτων

1. Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Το μάθημα αποτελεί το βασικό εισαγωγικό μάθημα για τη διδασκαλία της Βοτανικής και της Ζωολογίας στις διάφορες βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας.

Η ύλη του μαθήματος στοχεύει στην εισαγωγή των σπουδαστών στις βασικές έννοιες των Επιστημών της Βοτανικής και της Ζωολογίας σε συνάρτηση με τα αντίστοιχα κεφάλαια που αποτελούν διδακτέα ύλη των αντίστοιχων μαθημάτων των σχολικών βαθμίδων.

Λόγω της μεγάλης ετερογένειας του βασικού πτυχίου των φοιτητών, διδάσκονται βασικές αρχές και έννοιες που διέπουν τη φυσιολογία και τη λειτουργία των ζωντανών οργανισμών τόσο των φυτικών όσο και των ζωικών.

Το μάθημα περιλαμβάνει όχι μόνο διαλέξεις αλλά και εργαστηριακές ασκήσεις, κατά τις οποίες οι φοιτητές εξοικειώνονται με το οπτικό μικροσκόπιο και τη διαδικασία παρατήρησης οργανισμών σε αυτό. Επίσης οι φοιτητές εξασκούνται σε ασκήσεις προσομοίωσης ώστε να μπορούν στο μέλλον να χρησιμοποιήσουν αυτό το διδακτικό μέσο.

Στους φοιτητές, ανάλογα με τη βαθμίδα της εκπαίδευσης στην οποία εμπλέκονται (Πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια) προτείνονται διάφορες μεθοδολογίες και τεχνικές με σκοπό την εύρεση του βέλτιστου τρόπου μετάδοσης της γνώσης και κατανόησης των διαφόρων φαινομένων.

Επίσης, στους φοιτητές ανατίθενται κάποια θεματικά σεμινάρια μετά από συνεργασία με τους διδάσκοντες, προκειμένου να διερευνήσουν βασικές έννοιες και φαινόμενα στο φυτικό και ζωικό βασίλειο, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να προτρέπουν τους μαθητές στην αναζήτηση της γνώσης και την ανάπτυξη πρωτοβουλίας καθώς και ομαδικού πνεύματος συνεργασίας.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής / τρια θα είναι σε θέση να:

1. Έχει κατανοήσει τα βασικά χαρακτηριστικά του φυτικού και ζωικού κυττάρου
2. Έχει εξασκηθεί στον τρόπο με τον οποίο πρέπει να προσεγγίζει ένα θέμα προκειμένου να είναι κατανοητό από το μαθητή
3. Αναπτύσσει τους τρόπους που τα κύτταρα οργανώνονται σε ιστούς και οι ιστοί σε όργανα, με σκοπό την εύρυθμη λειτουργία του φυτικού και ζωικού οργανισμού
4. Κατανοεί και μπορεί να αναφερθεί στις βασικές κατηγορίες φυτικών και ζωικών οργανισμών
5. Κατανοεί και μπορεί να αναπτύξει τις κύριες λειτουργίες των φυτικών και ζωικών κυττάρων
6. Σχεδιάζει οργανόγραμμα διδασκαλίας συγκεκριμένης θεματικής ενότητας κεφαλαίων Βοτανικής ή Ζωολογίας
7. Συνεργάζεται με τους συμφοιτητές του για τη δημιουργία και παρουσίαση θεματικών σεμιναρίων αλλά και την ανάπτυξη φύλλων διδασκαλίας θεματικών ενοτήτων.

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Το μάθημα περιλαμβάνει τα θέματα, όπως:
Γνωριμία με τα φυτά. Στο εσωτερικό του φυτικού κυττάρου. Πρότυπα οργάνωσης των φυτικών οργανισμών. Λειτουργίες και προσαρμογές των φυτών. Χρήσεις φυτών και φυσικών φυτικών προϊόντων. Εργαστηριακή εμπειρία – Παρατήρηση φυτικών κυττάρων και οργανισμών στο οπτικό μικροσκόπιο.

Γνωριμία με τα κυριότερα ζωικά φύλα. Κύριες ζωικές ομάδες. Πρότυπα οργάνωσης των ζωικών οργανισμών. Πως λειτουργούν τα ζώα και προσαρμογές των ζώων. Πανίδα της Ελλάδας (Ιδιαιτερότητες-σημασία). Βασικές αρχές της βιολογίας της διατήρησης.

2. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Σκοπός του μαθήματος είναι η μελέτη και κριτική προσέγγιση ζητημάτων που άπτονται της Παιδαγωγικής Επιστήμης, της διδασκαλίας και μάθησης και του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών.

Οι φοιτήτριες/ές αναμένεται να:

• αναλύουν τους σκοπούς και τα μέσα της αγωγής,
• συγκρίνουν τις προδιαγραφές των ισχύοντων Αναλυτικών Προγραμμάτων με το περιεχόμενο των Σχολικών Εγχειριδίων και να εκτιμούν τις δυνατότητες που αυτά προσφέρουν για την επίτευξη των σκοπών και στόχων των Αναλυτικών Προγραμμάτων,
• ρυθμίζουν ζητήματα απειθαρχίας των μαθητών σε προληπτικό αρχικά και μετέπειτα παρεμβατικό επίπεδο,
• εφαρμόζουν διδακτικές προσεγγίσεις και τεχνικές για την προαγωγή της κριτικής και δημιουργικής σκέψης και την ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών,
• αναλύουν τα βασικά στάδια και τα πλεονεκτήματα από την εφαρμογή της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου διδασκαλίας,
• αξιοποιούν ποικίλες μορφές αξιολόγησης ανάλογα με τις απαιτήσεις του μαθήματος,
• αξιοποιούν ποικιλία μεθόδων διδασκαλίας (π.χ. διαφοροποιημένη διδασκαλία, βιωματική εκπαίδευση),
• αναλύουν τις σημαντικότερες έννοιες, θεωρίες, θέσεις, αρχές και λειτουργίες της διοίκησης της εκπαίδευσης,
• αξιολογούν τις πρακτικές εφαρμογές της διοίκησης στην εκπαίδευση.

Στη διάρκεια του μαθήματος δίνεται έμφαση σε συμμετοχικές δραστηριότητες, στην αξιοποίηση παραδειγμάτων και εμπειριών των εκπαιδευόμενων και στην καλλιέργεια της κριτικής, δημιουργικής σκέψης και του κριτικού αναστοχασμού. Στόχος είναι να καλλιεργηθούν σημαντικές ικανότητες των εκπαιδευόμενων και ιδιαίτερα:

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων εργαλείων
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Ατομική εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα
• Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε ζητήματα διαφορετικότητας των μαθητριών/ών
• Παραγωγή επιστημονικού λόγου
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης. Αξιοποίηση ποικίλων κειμένων, βίντεο και άλλων πηγών.

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Το περιεχόμενο του μαθήματος περιλαμβάνει τις εξής θεματικές:

• Η βιωματική εκπαίδευση: αρχές, τεχνικές και οφέλη
• Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση
• Διαχείριση της σχολικής τάξης σε προληπτικό και παρεμβατικό επίπεδο
• Άμεση και έμμεση διδασκαλία
• Διαφοροποιημένη διδασκαλία
• Η αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητριών/ών
• Σκοποθεσία και στοχοθεσία στην εκπαίδευση

3. ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Ο γνωσιακός στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τις βασικές μεθόδους που ακολουθούνται στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και στην ενημέρωση-ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα περιβάλλοντος και εν γένει ο περιβαλλοντικός επιστημονικός εγγραμματισμός (environmental literacy), δηλαδή η κατανόηση της επίδρασης του κάθε ατόμου στο περιβάλλον (του κλίματος συμπεριλαμβανομένου) και η επίδραση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στο άτομο και στην κοινωνία.

Ένα περιβαλλοντικά εγγράμματο άτομο:

• κατανοεί τις βασικές αρχές των οικοσυστημάτων,
• γνωρίζει πώς θα αξιολογήσει επιστημονικά αξιόπιστες πληροφορίες σχετικές με το περιβάλλον και το κλίμα,
• επικοινωνεί θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον και την κλιματική κρίση με έναν συγκροτημένο και με επιχειρήματα τρόπο,
• είναι σε θέση να λαμβάνει τεκμηριωμένες και υπεύθυνες αποφάσεις σχετικά με ενέργειες που ενδέχεται να επηρεάσουν το περιβάλλον.

Η κατανόηση της συνθετότητας και της πολυπλοκότητας των σχέσεων των οργανισμών μεταξύ τους αλλά και με το περιβάλλον τους είναι μια δύσκολη αλλά συναρπαστική διαδικασία, απαραίτητη όχι μόνο για την επιστήμη αλλά και για τη διατύπωση προτάσεων ορθολογικής αειφορικής διαχείρισης του περιβάλλοντος. Στην εποχή που συντελούνται παγκόσμιες μεταβολές, στην εποχή της κλιματικής κρίσης, η κατανόηση των παραγόντων που οδηγούν σε αυτές αλλά και των τρόπων αποφυγής ή στην καλύτερη περίπτωση προσαρμογής σε αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική.

Οι φοιτητές, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της παρακολούθησης των διαλέξεων και των συνεργατικών δραστηριοτήτων του μαθήματος αναμένεται να έχουν αναπτύξει δεξιότητες στις μεθόδους και τις πρακτικές συνεργατικής διερεύνησης/ομαδοσυνεργατικής διαδικασίας για την εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία, την επίλυση προβλήματος σε βασικά ζητήματα που αφορούν αποκλίσεις ή και προκλήσεις της οικολογικής ισορροπίας. Ειδικότερα, θα εξοικειωθούν με τις αρχές (η ΠΕ ως συμμετοχή στην/για την κοινότητα, προσανατολισμός στη δράση, η ολιστική προσέγγιση, η εκπλήρωση των αρχών της διεπιστημονικής και της διαθεματικής προσέγγισης, η συστημική προσέγγιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, προσανατολισμός στην ανάπτυξη αξιών μέσω τους συστηματικής ανάλυσής τους) και τη μεθοδολογία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και τα διδακτικά εργαλεία, συμβατικά και ψηφιακά (εννοιολογικούς χάρτες, ακαδημαϊκές αντιπαραθέσεις, μελέτες περίπτωσης, έρευνες, πεδίου, web 2.0 εργαλεία, κ.ά.), τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν για την υλοποίηση ενός προγράμματος με επιδίωξη όψεις στόχων περιβαλλοντικού εγγραμματισμού.

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα περιλαμβάνει κεφάλαια που αφορούν σε θέματα, όπως:

Περιβαλλοντικές μεταβολές και προβλήματα

• Βασικές έννοιες και αρχές της οικολογίας.
• Κοινωνία, οικονομία, περιβαλλοντικά προβλήματα, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (ΠΕ).- Φιλοσοφία, αρχές και χαρακτηριστικά της ΠΕ.
• Ιστορία της ΠΕ.
• Μεθοδολογία της ΠΕ και αξιοποίηση διδακτικών εργαλείων στην ανάπτυξη και υλοποίηση περιβαλλοντικών προγραμμάτων
• Αξιοποίηση εργαλείων Τεχνολογίας Πληροφορίας και Επικοινωνίας στην ανάπτυξη και υλοποίηση περιβαλλοντικών προγραμμάτων
• Αξιολόγηση προγραμμάτων ΠΕ (αρχική, διαμορφωτική και τελική αξιολόγηση).
• Η ΠΕ στην Ελλάδα: Πραγματικότητα και προοπτικές, θεσμικό πλαίσιο ΠΕ- Κέντρα, Θεματικά δίκτυα, Σχολικά προγράμματα, ΠΕ. Ο ρόλος των Μουσείων στην ΠΕ.

4. ΡΟΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα περιλαμβάνει θέματα που αφορούν σε γνώσεις βιολογίας, απαραίτητες για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών, καθηγητών και δασκάλων που θα διδάξουν βιολογία. Αυτές περιλαμβάνουν τα επίπεδα οργάνωσης ζωής, το πρότυπο κυτταρικό σύστημα, τη δομή και λειτουργία βιολογικών μεμβρανών, τον κυτταρικό πυρήνα και γενικότερα τα κυτταρικά οργανίδια ζωικών και φυτικών κυττάρων. Επίσης τον κυτταρικό μεταβολισμό και μια γενική θεώρηση της δομής και λειτουργίας του. Την αυτοσυγκρότηση μορίων και βιολογικών δομών, τη δομή του γενετικού υλικού, την αντιγραφή DNA, τη μεταγραφή, τη μετάφραση και τη γονιδιακή ρύθμιση. Επίσης, τις αρχές της εξέλιξης και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Οι στόχοι του μαθήματος περιλαμβάνουν:

• την προετοιμασία των φοιτητών για την κατανόηση βασικών γνώσεων που ισχύουν για όλα τα είδη των οργανισμών και τα πεδία εφαρμογής αυτών σε πιο εξειδικευμένο επίπεδο,
• την εξοικείωση των φοιτητών με το φαινόμενο της ζωής και τα βιολογικά προβλήματα από την απλή περιγραφή/θεωρία στην ανάλυση μέσω της πειραματικής προσέγγισης ώστε, η συνολική εκπαίδευση να αποτελέσει τη βάση της θεωρητικής κατάρτισης των καθηγητών και δασκάλων του μέλλοντος, που θα αναλάβουν να διδάξουν βιολογικά μαθήματα στα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Μετά την επιτυχή παρακολούθηση των διαλέξεων και των εργαστηριακών ασκήσεων του μαθήματος οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα είναι σε θέση:

• να γνωρίζουν τις βασικές ιδιότητες της ζωής και τις θεωρίες προέλευσης και εξέλιξής της,
• να γνωρίζουν τη δομή & λειτουργία των νουκλεϊνικών οξέων και να αποκτήσουν δεξιότητες απομόνωσης DNA,
• να έχουν γνώση του Κεντρικού Δόγματος της Μοριακής Βιολογίας και της κλασικής Γενετικής,
• να γνωρίζουν τις βασικές μορφές ενέργειας και τη ρύθμιση του μεταβολισμού,
• να είναι σε θέση να διακρίνουν τα είδη των κυττάρων ανάλογα με την πολυπλοκότητα τους,
• να κατανοούν τη δομή και λειτουργία των κυττάρων και των κυτταρικών οργανιδίων,
• να γνωρίζουν τις βιοχημικές αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα στο κύτταρο,
• να αποκτήσουν δεξιότητες χρήσης χειρισμού βασικών οργάνων και να εφαρμόζουν, πρωτόκολλα εργασίας για την διεκπεραίωση των εργαστηριακών ασκήσεων κάτω από το πρίσμα συνεργασίας με τους συμφοιτητές του,
• τέλος να εξοικειωθούν με τη λειτουργικότητα των εργαστηρίων των σχολείων, ώστε να μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν επιτυχώς για την εκπαίδευση των μαθητών τους.

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Προέλευση και εξέλιξη των οργανισμών – Δομικοί λίθοι – Κυτταρική οργάνωση. Αυτοσυγκρότηση μακρομορίων. Κυτταρικός Πυρήνας. Aντιγραφή. Μεταγραφή. Μετάφραση. Γονιδιακή ρύθμιση. Κυτταρικός κύκλος. Βιολογικές Μεμβράνες. Κυτταρικές αλληλεπιδράσεις, Κυτταρική επικοινωνία και Κυτταρική σηματοδότηση.

Διαλογή και στόχευση πρωτεϊνών I. Μιτοχόνδρια – Υπεροξεισώματα. Λυσοσώματα-Ενδοσώματα-Εξωσώματα. Εξελικτική βιολογία. Από την εμφάνιση της ζωής στην πολυπλοκότητα των οργανισμών.

5. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα της «Διδακτικής Μεθοδολογίας Βιολογικών Επιστημών» διαπραγματεύεται σύγχρονες αρχές και μεθόδους διδασκαλίας των βιολογικών εννοιών. Από τη στοχοθεσία και τα διδακτικά μοντέλα μέχρι τις αρχές αξιολόγησης επιδιώκει να εφοδιάσει τους/τις μελλοντικούς εκπαιδευτικούς με την απαραίτητη γνώση ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν τις σύγχρονες εκπαιδευτικές προκλήσεις με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο. Με έμφαση στη μελέτη περιπτώσεων και στην αναφορά πραγματικών παραδειγμάτων επισφραγίζεται η πρακτική εφαρμογή της διδακτικής μεθοδολογίας. Αναφορές σε κοινωνικοεπιστημονικές προσεγγίσεις, στην αξιοποίηση της τεχνολογίας και των ψηφιακών εφαρμογών, σε άτυπες πηγές μάθησης εμπλουτίζουν το φάσμα διδακτικών επιλογών στην κατεύθυνση επίτευξης των καλύτερων μαθησιακών αποτελεσμάτων.

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

• Εισαγωγή. Η διδακτική ως κλάδος των επιστημών της αγωγής. Θεωρία της αγωγής.
• Ο επιστημονικός γραμματισμός
• Ιστορική εξέλιξη της διδακτικής μεθοδολογίας της Βιολογίας
• ·Έννοια και σκοπός της διδασκαλίας και της διδακτικής μεθοδολογίας της Βιολογίας
• Θεωρίες της Μάθησης. Σύγχρονα διδακτικά μοντέλα (θεωρία της αλληλεπίδρασης, θεωρία κατασκευής της γνώσης, κοινωνικο-πολιτισμική θεωρία). Η Γνωστική Επιστήμη.
• ∆ιδασκαλία της Βιολογίας με έμφαση στις ικανότητες συλλογισμού και κριτικής σκέψης.
• Οι ιδέες μαθητών, Τα μοντέλα διδασκαλίας, Η μάθηση μέσω μικρών ερευνών στο μάθημα της Βιολογίας: Οι επιστημονικές διαδικασίες, Τα διδακτικά εργαλεία.
• Ένταξη του πειράματος και των Νέων Τεχνολογιών στη σύγχρονη διδασκαλία της Βιολογίας.
• Το ημερήσιο σχέδιο Βιολογίας: πορεία, ανάπτυξη και διαδοχή δραστηριοτήτων. Επιλογή εκπαιδευτικών μέσων και υλικών.
• Οι άτυπες και μη τυπικές πηγές μάθησης.

6. ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Σκοπός του μαθήματος είναι η μελέτη και κριτική προσέγγιση ψυχοπαιδαγωγικών ζητημάτων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της εκπαίδευσης. Επιμέρους στόχοι είναι η ανάδειξη της σπουδαιότητας ανάπτυξης δεξιοτήτων ζωής και κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων των μαθητριών/ών (π.χ. αυτοπεποίθηση, επίλυση συγκρούσεων, ενσυναίσθηση, αυτοεκτίμηση), αντίληψη που απομακρύνεται από τον γνωσιοκεντρικό χαρακτήρα του παραδοσιακού σχολείου. Παρουσιάζεται η αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στις ανωτέρω δεξιότητες και τη σχολική επιτυχία, καθώς επίσης και τα ευρύτερα οφέλη από την εκπαίδευση σε κοινωνικο-συναισθηματικές δεξιότητες.
Το σημερινό σχολείο διαμορφώνει μια νέα πραγματικότητα, η οποία οφείλει να καλλιεργεί τον σεβασμό στη διαφορετικότητα και να προλαμβάνει φαινόμενα που πηγάζουν από στερεότυπα και προκαταλήψεις αλλά και σχολικής βίας και εκφοβισμού.

Στη διάρκεια του μαθήματος δίνεται έμφαση σε συμμετοχικές δραστηριότητες, στην αξιοποίηση παραδειγμάτων και εμπειριών των εκπαιδευόμενων και στην καλλιέργεια της κριτικής, δημιουργικής σκέψης και του κριτικού αναστοχασμού. Στόχος είναι να καλλιεργηθούν σημαντικές ικανότητες των εκπαιδευόμενων και ιδιαίτερα:

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων εργαλείων
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Ατομική εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
• Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα βίας
• Παραγωγή επιστημονικού λόγου
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.Αξιοποίηση ποικίλων κειμένων, βίντεο και άλλων πηγών

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το περιεχόμενο του μαθήματος περιλαμβάνει τις εξής θεματικές:

• Η έννοια και η σημασία της Συναισθηματικής Νοημοσύνης
• Προγράμματα προαγωγής της κοινωνικής και συναισθηματικής μάθησης
• Καλλιέργεια δεξιοτήτων ζωής στο σχολείο
• Η δυναμική και διεργασία των ομάδων
• Στερεότυπα και προκαταλήψεις στο σχολείο και την κοινωνία
• Εκπαίδευση και ετερότητα
• Το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού
• Επικοινωνία και αλληλεπίδραση τη σχολική τάξη.

7. ΘΕΜΑΤΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ – ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

H μελέτη των επιλεγμένων ενοτήτων από την Ιστορία και Φιλοσοφία της Επιστήμης στοχεύει ώστε οι εκπαιδευόμενοι να:

• Κατανοήσουν την περιοδολόγηση στην Ιστορία της Επιστήμης, τις αλλαγές στο χαρακτήρα της επιστήμης στο πέρασμα του χρόνου και πως αυτές συνδέονται με τις γενικότερες πολιτισμικές, οικονομικές και πνευματικές αλλαγές
• Κατανοήσουν τα σύγχρονα ερωτήματα που καλούνται να απαντήσουν οι ερευνητές στην Ιστορία και τη Φιλοσοφία της Επιστήμης
• Αποκτήσουν την ικανότητα να αναλύουν και να σκέπτονται κριτικά για το γενικότερο πολιτισμικό, πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο που διαμορφώνει την επιστημονική αλλαγή
• Αποκτήσουν τις δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν να επικοινωνούν αποτελεσματικά ζητήματα που αφορούν την επιστήμη στο ιστορικό της πλαίσιο
• Αποκτήσουν την ικανότητα να εφαρμόζουν τις ιστοριογραφικές δεξιότητες που θα αποκτήσουν σε νέα ζητήματα και πεδία
• Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα βίας
• Παραγωγή επιστημονικού λόγου
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.Αξιοποίηση ποικίλων κειμένων, βίντεο και άλλων πηγών αποκτήσουν σε νέα ζητήματα και πεδία
• Κατανοήσουν τα προβλήματα που συνδέονται με τη φύση της επιστημονικής γνώσης και να μπορούν να τη διακρίνουν από άλλες μορφές γνώσης
• Κατανοήσουν τα ζητήματα που αφορούν στη «φύση της επιστήμης»

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα περιλαμβάνει διαλέξεις που αφορούν θέματα, όπως: Η επιστήμη και οι πηγές της (τι είναι επιστήμη, ορολογία, ιστοριογραφία της επιστήμης. Προϊστορικές αντιλήψεις για τη φύση, απαρχές της επιστήμης στην Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία). Οι Aρχαίοι, ο κόσμος και η φύση (Η ποιητική παράδοση, Μιλήσιοι και Ελεάτες φυσικοί φιλόσοφοι: ερωτήματα έσχατης πραγματικό τητας, μεταβολής, γνώσης. Πλάτων και κοσμολογία. Τα επιτεύγματα της πρώιμης ελληνικής επιστήμης). Η φυσική φιλοσοφία του Αριστοτέλη (Φύση και μεταβολή, κοσμολογία, κίνηση, βιολογία, γνωσιολογία, ο ρόλος του Αριστοτέλη στην ιστορία των επιστημών). Η ελληνιστική φυσική φιλοσοφία (Σχολές και εκπαίδευση, Επικούρειοι και Στωικοί). Η Φιλοσοφία της Επιστήμης του Λογικού Εμπειρισμού. Το κριτήριο επαλήθευσης. Η Επιστημονική Αντίληψη του Κόσμου και ο Κύκλος της Βιέννης. Η κριτική του K. Popper: Διαψευσιοκρατία, P. Feyerabend: Ενάντια στη Μέθοδο. Το Πείραμα: Η Φιλοσοφία του Πειράματος. Η Εξάρτηση της Παρατήρησης από τη Θεωρία.

Φιλοσοφικά ρεύματα και ιστορική προσέγγιση στο πεδίο της Βιολογίας, Μπασελάρ (επιστημολογικό εμπόδιο), Κουν (έννοια του παραδείγματος), Πόπερ (έννοια της διαψευσιμότητας), Λάκατος (μεθοδολογία των ερευνητικών προγραμμάτων), Φεγιεραμπεντ (κοινωνιολογικές και πολιτικές δεσμεύσεις στις οποίες υπόκειται η έρευνα). Η διεπιστημονικότητα στη βιολογία (Παραδείγματα από την αμοιβαία σύγκλιση επιστημονικών κλάδων: εξέλιξη – ανάπτυξη (evo-devo). Εισαγωγή για τα στάδια του βιολογικού παραδείγματος (1800- 2000). Η ανάδυση των βασικών εννοιών μέσα από τις θεωρίες της εξέλιξης, (φυσική επιλογή), της κυτταρικής θεωρίας, της γενετικής του Μέντελ για την αμεταβλητότητα των κληρονομικών ιδιοτήτων (γονίδιο), της θεωρίας των μικροβίων (Παστέρ) Η ανάδυση της προ-παραδειγματικής φάσης της βιολογίας στον 19ο αιώνα. Η ανάδυση του παραδείγματος της βιολογίας στον 20ο αιώνα 1900-1940. Η συγκρότηση των βασικών εννοιών του βιολογικού παραδείγματος 1940-1960. Ο κατακερματισμός της γενετικής στη σοβιετική ένωση (1930-1940). Η προετοιμασία για την ανάδυση της επεμβατικής γενετικής.

8. ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Ζωολογίας, Βοτανικής)

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Τα Μουσεία έχουν καθιερωθεί πλέον ως χώροι μη τυπικής εκπαίδευσης, στο πλαίσιο των οποίων αναπτύσσονται εκπαιδευτικά προγράμματα που συμβάλλουν στην κατανόηση των Φυσικών Επιστημών από τους μαθητές/τριες.

Μουσείο Ζωολογίας: Στο πλαίσιο του ΠΜΣ θα παρουσιαστούν ο σκοπός, οι δομές και ο τρόπος λειτουργίας ενός Μουσείου Ζωολογίας.

Τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, συμπεριλαμβανομένων των Μουσείων Ζωολογίας, φιλοξενούν πλούσιες συλλογές από αυθεντικούς οργανισμούς δίνοντας τη δυνατότητα στους μαθητές να παρατηρήσουν και να συγκρίνουν μία σειρά ειδών, καθώς και να εξερευνήσουν βιολογικές διεργασίες οι οποίες σχετίζονται με τη Βιοποικιλότητα και την Εξέλιξη. Έτσι, τα εκθέματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αποσαφήνιση μιας σειράς βιολογικών εννοιών, σε συνεργασία πάντα με τη σχολική μονάδα. Ανάμεσα στις έννοιες που θα πρέπει να αποσαφηνιστούν είναι η υποβάθμιση της βιοποικιλότητας (στην συγκεκριμένη περίπτωση η ζωική ποικιλότητα) και οι αιτίες που οδηγούν σε αυτή. Η πλειοψηφία των ανθρώπων αν και αντιλαμβάνεται το πρόβλημα της υποβάθμισης, αφού αποτελεί κοινωνικό-επιστημονικό

ζήτημα, δεν αντιδρά ούτε συμμετέχει στις διάφορες δραστηριότητες για τη διάσωση της βιοποικιλότητας εξαιτίας της μη σωστής πληροφόρησης και εκπαίδευσης ιδίως των παιδιών.

Θα παρουσιαστούν οι τρόποι με τους οποίους οι μαθητές/τριες μπορούν μέσα από τα εκθέματα να καλλιεργήσουν τη φυσιοκρατική ικανότητα ενός παιδιού. Στα ίδια πλαίσια θα διδαχθούν οι διαδικασίες όπου τα παιδιά μπορούν να φτιάξουν συλλογές από ζώα που μπορούν να συλλέξουν στο άμεσο περιβάλλον τους. Τα παιδιά λειτουργώντας ως ερευνητές έχοντας την ευκαιρία να βρεθούν σε ένα φυσικό περιβάλλον, θα μπορέσουν να ψάξουν για δείγματα πεταλούδων, άλλων εντόμων και μικρά ζωντανά ζώα όλων των ειδών.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η εκπαιδευτικός θα έχει τη δυνατότητα να ανοίγει στα παιδιά τις πόρτες της φύσης χωρίς να τα ωθεί καταναγκαστικά. Θα μπορεί να δώσει την ευκαιρία να εξερευνήσουν τη φύση και τα υποκατάστατά της στους ζωολογικούς κήπους ή στα μουσεία Φυσικής Ιστορίας. Επίσης θα έχει τη δυνατότητα να εμφυσήσει στα παιδιά την κατανόηση ότι όλα τα ζωντανά πλάσματα έχουμε το ίδιο σπίτι και ότι οποιαδήποτε διαταραχή ή απώλεια θα οδηγήσει στην καταστροφή. Όλα υπό σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις, με τρόπο από τη μια παιγνιώδη και από την άλλη δημιουργικό και αποτελεσματικό υπό όρους μαθησιακών αποτελεσμάτων στο πλαίσιο της μη τυπικής εκπαίδευσης.

Μουσείο Βοτανικής και Βοτανικός Κήπος: Στο πλαίσιο του ΠΜΣ θα παρουσιαστούν ο σκοπός, οι δομές και ο τρόπος λειτουργίας ενός Βοτανικού Μουσείου και ενός Βοτανικού Κήπου. Επιπλέον, θα εξεταστεί η σημασία των τεκμηρίων που διαθέτουν τα παραπάνω Ιδρύματα, καθώς και των μόνιμων ή περιοδικών Εκθέσεων που φιλοξενούν, στην εκπαιδευτική δραστηριότητα. Θα πραγματοποιηθεί επίσης ξενάγηση και εμπειρική συμμετοχή στις δραστηριότητες του Βοτανικού Μουσείου ΕΚΠΑ.

Ιστορία του Βοτανικού Μουσείου. Ίδρυση, μεταφορά, μετεγκατάσταση των συλλογών, επαναλειτουργία σήμερα. Βοτανικές, ζωολογικές και ορυκτολογικές συλλογές του Πανεπιστημίου Αθηνών από το έτος 1850. Από τις παλαιές μέχρι τις νέες συλλογές του Βοτανικού Μουσείου. Αναφορά στο φυτικό υλικό του Βοτανικού Μουσείου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το Herbarium (συλλογές αποξηραμένων φυτικών δειγμάτων). Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους.

9. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα έχει σχεδιαστεί στην κατεύθυνση να εφοδιάσει τους φοιτητές με τις βασικές δεξιότητες και γνώσεις που απαιτούνται για την αποτελεσματική επικοινωνία σύνθετων βιολογικών εννοιών σε ποικίλα ακροατήρια. Στον σημερινό κόσμο, όπου οι επιστημονικές εξελίξεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της δημόσιας πολιτικής και των προσωπικών αποφάσεων, είναι ζωτικής σημασίας για τους επιστήμονες και τους ερευνητές να μπορούν να μεταφέρουν τα ευρήματά τους με σαφή, ελκυστικό και προσιτό τρόπο στα πλαίσια αποτελεσατικής διάχυσης της επιστημονικής γνώσης στο ευρύ κοινό.

Το μάθημα αυτό θα διερευνήσει τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που σχετίζονται με την επικοινωνία των βιολογικών επιστημών τόσο σε επιστημονικό όσο και σε μη επιστημονικό κοινό. Θα καλύψει διάφορες μορφές επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των γραπτών, προφορικών, οπτικών και ψηφιακών μέσων, και θα εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα διαφορετικά μέσα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποτελεσματική και έγκυρη μετάδοση επιστημονικών πληροφοριών.

Στόχοι του μαθήματος:

1. Να κατανοήσουν οι φοιτητές τη σημασία της αποτελεσματικής επιστημονικής επικοινωνίας στον τομέα της βιολογίας.
2. Ανάπτυξη δεξιοτήτων μετάφρασης πολύπλοκων επιστημονικών εννοιών σε σαφή και προσιτή γλώσσα.
3. Εξερεύνηση διαφόρων μορφών επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των γραπτών, προφορικών, οπτικών και ψηφιακών μέσων.
4. Τεχνικές για την παρουσίαση επιστημονικών πληροφοριών με ελκυστικό τρόπο.
5. Στρατηγικές για την προσαρμογή της επικοινωνίας σε διαφορετικά ακροατήρια, συμπεριλαμβανομένων των επιστημόνων, των φορέων χάραξης πολιτικής, των δημοσιογράφων και του κοινού.
6. Ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικής σκέψης για την αξιολόγηση και ανάλυση της επιστημονικής επικοινωνίας σε διάφορες πηγές μέσων ενημέρωσης.
7. Πρακτική εμπειρία στη δημιουργία και παρουσίαση επιστημονικού περιεχομένου μέσω πρακτικών ασκήσεων, εργασιών και σχεδίων.

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. Εισαγωγή στην επικοινωνία της επιστήμης
   • Σημασία της αποτελεσματικής επιστημονικής επικοινωνίας στις βιολογικές επιστήμες.
   • Ο ρόλος της επικοινωνίας στην προώθηση της επιστημονικής γνώσης και του κοινωνικού αντίκτυπου.
   • Επισκόπηση των διαφόρων μέσων επικοινωνίας και των εφαρμογών τους.
2. Επιστημονική γραφή και ρεπορτάζ
   • Συγγραφή σαφών, συνοπτικών και ελκυστικών επιστημονικών άρθρων.
   • Συγγραφή δελτίων τύπου, περιλήψεων και περιλήψεων.
   • Δεοντολογία και πρότυπα επιστημονικής δημοσιογραφίας.
3. Παρουσίαση επιστημονικών πληροφοριών
   • Προφορικές παρουσιάσεις και δεξιότητες δημόσιας ομιλίας.
   • Σχεδιασμός αποτελεσματικών οπτικών βοηθημάτων και διαφανειών.
   • Τεχνικές για την εμπλοκή και τη σύνδεση με το κοινό.
4. Οπτική επικοινωνία
   • Δημιουργία επιστημονικών απεικονίσεων και διαγραμμάτων.
   • Infographics και τεχνικές οπτικοποίησης δεδομένων.
   • Χρήση εργαλείων πολυμέσων για την ενίσχυση της επικοινωνίας.
5. Ψηφιακή και διαδικτυακή επικοινωνία
   • Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ο ρόλος τους στην επικοινωνία της επιστήμης.
   • Δημιουργία επιστημονικών ιστολογίων, podcasts και βίντεο.
   • Αξιοποίηση διαδικτυακών πλατφορμών για την επιστημονική προβολή.
6. Προσαρμογή της επικοινωνίας σε διαφορετικά ακροατήρια
   • Επικοινωνία με επιστήμονες και ερευνητές.
   • Εμπλοκή φορέων χάραξης πολιτικής και ενδιαφερομένων.
   • Γεφύρωση του χάσματος μεταξύ επιστήμης και κοινού.
7. Αξιολόγηση και ανάλυση της επιστημονικής επικοινωνίας
   • Αξιολόγηση της αξιοπιστίας και της αξιοπιστίας των επιστημονικών πηγών.
   • Αναγνώριση των προκαταλήψεων και της παραπληροφόρησης στην επιστημονική επικοινωνία.
   • Δεοντολογικά ζητήματα στην επιστημονική επικοινωνία.

Στο τέλος αυτού του μαθήματος, οι φοιτητές θα έχουν αποκτήσει τις απαραίτητες δεξιότητες για να επικοινωνούν αποτελεσματικά τις βιολογικές επιστήμες σε ποικίλα ακροατήρια, προωθώντας την καλύτερη κατανόηση των επιστημονικών εννοιών, προωθώντας τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων και γεφυρώνοντας τελικά το χάσμα μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας.

10. ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Στο πλαίσιο του μαθήματος «Πρακτική άσκηση» αξιοποιούνται ζητήματα Διδακτικής της Βιολογίας με σκοπό το σχεδιασμό εκπαιδευτικού υλικού μέσω διαφορετικών προσεγγίσεων. Ενότητες του Αναλυτικού Προγράμματος συνδυάζονται με τις κατάλληλες και πιο σύγχρονες εκπαιδευτικές στρατηγικές. Η δομή της τάξης, ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού και οι αλληλεπιδράσεις με τους μαθητές/μαθήτριες αναπτύσσονται και μελετώνται μέσα από παρακολούθηση διδασκαλιών. Τελικός στόχος είναι η ενθάρρυνση των φοιτητών/φοιτητριών να σχεδιάζουν και να πραγματοποιούν άρτιες και αποτελεσματικές διδασκαλίες ανάλογα τόσο με κάθε διδακτική ενότητα όσο και με τις εκπαιδευτικές ανάγκες του μαθητικού κοινού.

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. Παρακολούθηση ικανού αριθμού δειγματικών διδασκαλιών σε σχολεία.
2. Σχεδιασμός και πραγματοποίηση διδασκαλιών και στη συνέχεια ανάλυση-συζήτηση πάνω σε αυτές. Σκοπός των πρακτικών ασκήσεων διδασκαλίας είναι να συνδυαστεί η θεωρία με την πράξη και να ασκηθούν οι εκπαιδευτικοί στην εφαρμογή συγκεκριμένων παιδαγωγικο-διδακτικών δεξιοτήτων σχετικά με: την προετοιμασία του μαθήματος (προγραμματισμός της διδασκαλίας) την επιλογή και διατύπωση των στόχων διδασκαλίας/μάθησης, τη χρήση διαφόρων μέσων και υλικών διδασκαλίας, την εφαρμογή μεθόδων και τεχνικών διδασκαλίας, τη διαχείριση του διατιθέμενου διδακτικού χρόνου την αξιολόγηση, κ.ά.
3. Στο πλαίσιο αυτό αξιοποιούνται ζητήματα όπως:
   • ∆ιδασκαλία της Βιολογίας στη ∆ευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
   • Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Διδακτικοί στόχοι, περιεχόμενο διδασκαλίας, δόμηση δραστηριοτήτων, μέσα ανατροφοδότησης.
   • Ρόλος εκπαιδευτικού – παιδιών στη σύγχρονη τάξη των βιολογικών Επιστημών.
   • Η δομή της κοινωνικής αλληλεπίδρασης στην τάξη.
   • Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία.
   • Φύλλο εργασίας. Οργάνωση τάξης. Αναγωγή σε διδακτικά σενάρια.

11. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα αφορά στη μετάβαση από την παραδοσιακή μελέτη, στη Βιολογία συστημάτων, γνώσεις, απαραίτητες για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών, καθηγητών και δασκάλων που θα διδάξουν βιολογία σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα σπουδών στα σχολεία. Αυτές περιλαμβάνουν τους Οργανισμούς μοντέλα, τη γονιδιωματική, τη μεταγραφωμική, τη πρωτεωμική, τη μεταβολωμική, τη μεταγονιδιωματική, τη φαρμακογονιδιωματική, τη φαινωμική, την επιγενετική, τη συνδεωμική κλπ. σε συνδυασμό με τα ανακύπτοντα βιοηθικά ζητήματα, καθώς και η ανάδειξη των επιτευγμάτων των βιοεπιστημών με την αξιοποίηση της ιστορίας της επιστήμης της Βιολογίας.

Στόχοι του μαθήματος είναι:

• η προετοιμασία των φοιτητών για την κατανόηση βασικών γνώσεων που ισχύουν στη σύγχρονη θεώρηση της Βιολογίας των Συστημάτων και τα πεδία εφαρμογής τους σε πιο εξειδικευμένο επίπεδο,
• η εξοικείωση των φοιτητών με το φαινόμενο της ζωής και τα βιολογικά προβλήματα από την απλή περιγραφή/θεωρία στην ανάλυση μέσω της
• προσέγγισης, ώστε η συνολική εκπαίδευση να αποτελέσει τη βάση της θεωρητικής και πειραματικής κατάρτισης των καθηγητών και δασκάλων του μέλλοντος, που θα αναλάβουν να διδάξουν βιολογικά μαθήματα στα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Μετά την επιτυχή παρακολούθηση των διαλέξεων του μαθήματος οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα είναι σε θέση:

• να έχουν γνώση και να κατανοούν τον ρόλο των οργανισμών μοντέλων,
• να κατανοούν την έννοια των -omics, γονιδιωματική, πρωτεομική, φαρμακογονιδιωματική, κλπ,
• να γνωρίζουν τα νέα δεδομένα για το ανθρώπινο γονιδίωμα, μεταβόλωμα κλπ.,
• να γνωρίζουν τις βασικές αρχές της κληρονομικότητας γενικά και ειδικότερα του ανθρώπου που σχετίζονται με γενετικά νοσήματα,
• να γνωρίζουν το πώς οι μεταλλάξεις δημιουργούν γενετικά νοσήματα (σε επίπεδο χρωμοσώματος ή γονιδίου),
• να γνωρίζουν τους μοριακούς – κυτταρικούς μηχανισμούς που σχετίζονται με κληρονομικές και επίκτητες διαταραχές στον άνθρωπο.

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Εισαγωγή στη Βιολογία Συστημάτων – Μετάβαση από την παραδοσιακή μελέτη στη Βιολογία Συστημάτων, Οργανισμοί Μοντέλα. Γονιδιωματική (Genomics)-Προσδιορισμός μεγάλου μήκους ή/και του συνολικού γονιδιώματος, Ανθρώπινο Γονιδίωμα. Μεταγραφωμική (Transcriptomics) – Μελέτη Μεταγραφωμάτων (σύνολο RNAs). Πρωτεωμική (Proteomics) – Πρωτεϊνικό προφίλ κυττάρων σε σχέση με τη λειτουργία που επιτελούν. Μεταβολωμική (Metabolomics) – Πρόγραμμα Ανθρώπινου Μεταβολώματος – Διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων. Μεταγονιδιωματική (Metagenomics). Καταγραφή και μελέτη του γονιδιωματικού προφίλ της φυσιολογικής μικροχλωρίδας ή πληθυσμών μικροοργανισμών σε οικοσυστήματα. Φαρμακογονιδιωματική (εξατομικευμένη ιατρική). Φαινωμική (Phenomics) – 3D φαινοτύπηση (field phenotyping). Επιγενετική – Μεθυλίωση βάσεων, ακετυλίωση ιστονών. Παραδείγματα επιγενετικών μηχανισμών στους οργανισμούς. Ανοσολογία και αλληλεπίδραση του ανοσοποιητικού με άλλα συστήματα του οργανισμού. Συνδεωμική (Connectomics), απεικόνιση και μελέτη των πολύπλοκων συνδέσεων στον εγκέφαλο του ανθρώπου και άλλων οργανισμών – μοντέλων. Νευροεκφυλιστικά Νοσήματα: Παθοφυσιολογία και κοινωνικές προεκτάσεις. Μνήμη και Μάθηση: Ταξινόμηση των διαφορετικών τύπων μνήμης και νευρωνική βάση της μάθησης και της μνήμης.

12. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Με το πέρας του μαθήματος ο/η φοιτητής/φοιτήτρια θα είναι σε θέση να:

• Διατυπώνει ερευνητικά ερωτήματα ή/και ερευνητικές υποθέσεις
• Τεκμηριώνει την αναγκαιότητα μιας έρευνας
• Σχεδιάζει την κατάλληλη ερευνητική στρατηγική προκειμένου να απαντήσει σε συγκεκριμένα ερευνητικά ερωτήματα
• Κατασκευάζει ένα ερευνητικό εργαλείο κατάλληλο για το σκοπό της έρευνάς του/της
• Επεξεργάζεται μέσω κατάλληλων μεθόδων τα δεδομένα που θα συλλέξει ώστε να μπορέσει να απαντήσει στα ερευνητικά του ερωτήματα/ερευνητικές υποθέσεις
• Αξιολογεί μια ερευνητική εργασία ως προς τα κριτήρια αξιοπιστίας και εγκυρότητας.
• Γράφει ένα άρθρο σε επιστημονικό περιοδικό/πρακτικά συνεδρίου υιοθετώντας το σύστημα ΑΡΑ (7η έκδοση).

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα περιλαμβάνει κεφάλαια που αφορούν σε θέματα, όπως: Επιστημονική έρευνα: αναγκαιότητα, χαρακτηριστικά, προϋποθέσεις. Σχεδιασμός, διαδικασία διεξαγωγής, συγγραφή και αξιολόγηση της επιστημονικής έρευνας-Ποσοτικές και ποιοτικές μέθοδοι και τεχνικές έρευνας. Μοντέλα ποσοτικών και ποιοτικών ερευνών-Τριγωνοποίηση. Επιλογή και διατύπωση του προβλήματος στην εκπαιδευτική έρευνα. Συλλογή και επεξεργασία δεδομένων. Προβλήματα μέτρησης. Προβλήματα αξιοπιστίας και εγκυρότητας. Παρουσίαση ερευνητικών μεθόδων και εργαλείων. Ποσοτικές έρευνες (ερωτηματολόγιο: δομή, χαρακτηριστικά, προδιαγραφές, προβλήματα κατασκευής, έλεγχος και αξιολόγηση,μετρήσεις). Ποιοτικές μέθοδοι (ανάλυση περιεχομένου, ανάλυση λόγου, παρατήρηση, συνέντευξη, σημειολογική ανάλυση). Πρακτικές ασκήσεις. Διατύπωση ερευνητικών προβλημάτων. Κατασκευή και αξιολόγηση ερευνητικών εργαλείων-Κριτήρια αξιοπιστίας εργαλείων και μεθόδων. Αξιολόγηση ερευνητικών εργασιών. Εκπόνηση ολοκληρωμένων ερευνών. Εισαγωγή στην Εφαρμοσμένη Στατιστική με τη βοήθεια στατιστικού λογισμικού. Περιγραφική Στατιστική (Βασικές έννοιες, Κατανομές συχνοτήτων, Μέτρα κεντρικής θέσης, Μέτρα διασποράς, Κανονική κατανομή, Αξιολόγηση ατομικών περιπτώσεων). Επαγωγική Στατιστική (Δειγματοληπτικές κατανομές, Εισαγωγή στον έλεγχο υποθέσεων, Έλεγχοι για τη μέση τιμή πληθυσμού (έλεγχοι t), Έλεγχοι με την κατανομή Χ2, Ανάλυση διακύμανσης με ένα παράγοντα, Συντελεστής συσχέτισης, Μη παραμετρικοί έλεγχοι).

13. ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ – ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα στοχεύει στην εκμάθηση οργανικής ένταξης των ΤΠΕ στη διδασκαλία της Βιολογίας.

Σε αυτό περιγράφονται και εφαρμόζονται διάφορες εκφάνσεις των ΤΠΕ, όπως πλατφόρμες εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, λογισμικά οργάνωσης και σχεδιασμού εννοιολογικών χαρτών, εργαλεία συνεργατικής συγγραφής κειμένων, εφαρμογές STEM, πλατφόρμες σχεδιασμού ψηφιακών σεναρίων, διαθέσιμα μαθησιακά αντικείμενα, κ.ά.

Επιπλέον στο μάθημα περιγράφονται μαθησιακές θεωρίες και διδακτικά μοντέλα που στόχο έχουν να προτείνουν την στοχευμένη ένταξη των ΤΠΕ στη διδασκαλία της Βιολογίας, προκειμένου η χρήση των ΤΠΕ να καλύπτει εκπαιδευτικές ανάγκες και προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα. Οι φοιτητές/φοιτήτριες εκπαιδεύονται τόσο στη χρήση των σχετικών εκπαιδευτικών τεχνολογιών καθώς και στην πρακτική εφαρμογή τους σε επιμέρους διδακτικές ενότητες του μαθήματος της Βιολογίας, στην πρωτοβάθμια ή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, ο φοιτητής/φοιτήτρια θα είναι σε θέση να:

• Να καταγράφει εκπαιδευτικές/διδακτικές ανάγκες και να τις συνδέει με τη χρήση κατάλληλων εργαλείων εκπαιδευτικής τεχνολογίας.
• Να περιγράφει προβληματισμούς και αντικείμενα που απασχολούν την έρευνα στο πεδίο της εκπαιδευτικής τεχνολογίας στη διδασκαλία της Βιολογίας
• Να σχεδιάζει διδακτικά σενάρια με σχετικά φύλλα εργασίας, για την στοχευμένη ένταξη των ΤΠΕ στη διδασκαλία της Βιολογίας.
• Να αποφασίζει την επιλογή κατάλληλων εργαλείων προκειμένου να εξυπηρετήσουν σχετικούς διδακτικούς στόχους / προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα.

Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα περιλαμβάνει διαλέξεις και πρακτική εξάσκηση σε θέματα που αφορούν:

• Δημιουργία και διαχείριση προσωπικού ιστολογίου
• Πλατφόρμες εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (Moodle, e-class, LAMS) / Βασικές αρχές ηλεκτρονικής μάθησης / Εκπαιδευτικό Υλικό στην ηλεκτρονική μάθηση
• Θεωρίες Μάθησης / Σύνδεση με χρήση ΤΠΕ / Διερευνητική Διδασκαλία και Μάθηση
• ·Σχέδιο μαθήματος / Μοντέλο 5Ε / Anchored 5E / Διαφοροποιημένη Διδασκαλία / Στοχευμένη ένταξη των ΤΠΕ στη διδασκαλία / Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα
• Ρομποτική – Arduino / STEM
• Τεχνολογική Γνώση Παιδαγωγικού Περιεχομένου (ΤΓΠΠ)
• Εργαλεία συνεργατικής συγγραφής και μάθησης (wiki, βικιπαίδεια, google-docs, κ.ά.)
• Cmap – tools – Εννοιολογική χαρτογράφηση / Ελεύθερα λογισμικά & Μαθησιακά Αντικείμενα
• Learning Designer / Ψηφιακά σενάρια / MOOC – EDU
• Σενάρια / Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός / Αξιολογήσεις: Ρούμπρικα / Ψηφιακές Δεξιότητες
• Ψηφιακή Τάξη / Σύγχρονη – Ασύγχρονη / Ανεστραμμένη Τάξη
• Βιβλιογραφία σε σχέση με ΤΠΕ / Το ερευνητικό πεδίο

Παρουσιάσεις παρεμβάσεων και προτάσεων από φοιτητές/φοιτήτριες στην ολομέλεια.

14. ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Προτείνονται θέματα από τους διδάσκοντες μετά από πρόσκληση της Ε.Π.Σ. Η επιλογή των μεταπτυχιακών φοιτητών για κάθε θέμα γίνεται μετά από υποβολή δηλώσεων προτίμησης. Κάθε μεταπτυχιακός φοιτητής έχει την υποχρέωση διεξαγωγής και συγγραφής πρωτότυπης διπλωματικής εργασίας.